Śmierć
Motyw śmierci
Cele pracy na lekcjach:
- refleksja nad tym czym jest śmierci, nad rolą śmierci w swoim życiu, w życiu bohaterów literackich, w życiu społecznym i w kulturze,
- znać i rozumieć pojęcia: śmierć, danse macabre, memento mori, ars moriendi, samobójstwo, mogiła, grób, vanitas, zbawienie/potępienie, eutanazja, aborcja, in vitro, motyw śmierci w sztuce, funkcje motywu śmierci w sztuce, sposoby kreowania obrazu śmierci w sztuce. itp.
- rozwijanie umiejętności analizy tekstu kultury,
- rozwijanie umiejętności tworzenia ustnej i/lub pisemnej wypowiedzi argumentacyjnej,
- rozwijanie umiejętności pracy w grupie,
- rozpoznawanie środków stylistycznych, językowych, kompozycyjnych, aluzji literackich*, znaków tradycji*, symbolów kulturowych* i określanie ich funkcji,
- rozpoznawanie kontekstów, konwencji*, parodii*, parafrazy*, trawestacji*,
- wskazanie związków między estetycznym, etycznym i poznawczym aspektem*,
- wskazanie sposobów wyrażania wartościowań*,
- umiejętność omówienia toposu śmierci i porównania jego funkcjonowania w różnych epokach/tekstach kultury np.:
antyk: Sofokles, Król Edyp Exodos lub fragment spektaklu, Biblia, Upadek pierwszych ludzi, Apokalipsa (fragmenty), pasja Jezusa, fragm. Pasji reż. Mela Gibsona, Horacy, Exegi monumentum*,
średniowiecze: Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią*, Pieśń o Rolandzie*, Legenda o św. Aleksym*, Żale Matki Boskiej Bolesnej (misterium)*, reż. Szczepan Szczytno,
renesans: Jan Kochanowski, Treny - wybór, W. Szekspir, Makbet fragm.,
barok: J. Donne, Sonet X (Śmierci próżno się pysznisz)*,
romantyzm: A. Mickiewicz, Pan Tadeusz fragm. Księgi II i Księgi X, J.W. Goethe, Cierpienia młodego Wertera* fragm.,
pozytywizm: B. Prus, Lalka, fragm., F. Dostojewski, Zbrodnia i kara, fragm.,
modernizm: L. Staff, Kowal, Stanisław Korab-Brzozowski, O przyjdź!,
Dwudziestolecie: W. Gombrowicz, Ferdydurke, fragm., Józef Czechowicz, Żal, Tytus Czyżewski, Hymn do maszyny mego ciała,
współczesność: K.K. Baczyński, Mazowsze, T. Borowski, Dzień na Harmenzach, A. Camus, Dżuma fragm. części III, IV, V, S. Mrożek, Tango, fragm. aktu III, O.N.A., Kiedy powiem sobie dość, Strachy na lachy, Czarny chleb, czarna kawa, Adam Zagajewski, Brama, J. Kaczyński, Przemówienie na temat katastrofy smoleńskiej, Pokój syna*, reż. Nani Moretti, Paul Hansen, World Press Photo of the Year 2012,
* oznacza, że na poziomie podstawowym tekst lub zadanie można pominąć
Zadania do pracy z tekstami:
- Dokonaj analizy tekstu kultury.
- Jakie są przyczyny podjęcia tego tematu?
- Jaki obraz śmierci odnajdujemy w tekście?
- Jak taka koncepcja śmierci wpływa na życie bohaterów i ich otoczenie?
- Jakie zostały wykorzystane gatunki, środki poetyckie, językowe, kompozycyjne oraz sposoby kreowania świata i bohaterów dla pokazania obrazu śmierci?
- Jakie konteksty i intertekstualności dostrzegasz w tekście i jak mocno według Ciebie wpływają na jego odczytanie?
- Co sądzisz o takim obrazie śmierci i takim sposobie ukazywania go? Jakie są tego konsekwencje? Jak to się ma do Twoich doświadczeń, wiedzy?
Efekt pracy nad motywem:
Na początku roku uczniowie wspólnie z nauczycielem planują efekty pracy na lekcjach i wybierają jeden ze wskazanych w tekście: Efekty pracy nad motywem lub składają własną propozycję. Lista motywów i planowanych efektów jest dostępna na platformie e-learningowej.