Wiliam Szekspir, Makbet

Fragmenty Makbeta W. Szekspira zawierające motyw zbrodni.

Zanim przeczytasz tekst przypomnij sobie informacje o renesansie oraz opracowanie Makbeta.

http://ninateka.pl/film/makbet (38'8'' – 48'20'' mord na Banku + inne mordy)

 

Morderstwo króla Dunkana (akt II scena 5)

MAKBET

Idź powiedz pani, żeby zadzwoniła,

Skoro ów napój dla mnie będzie gotów.

Możesz się potem położyć.

Wychodzi sługa.

Jestli to sztylet, co przed sobą widzę,

Z zwróconą ku mej dłoni rękojeścią?

Pójdź, niech cię ujmę! Nie mam cię, a jednak

Ciągle cię widzę. Fatalne widziadło!

Nie jestżeś ty dla zmysłu dotykania,

Tylko dla zmysłu widzenia dostępny?

Jestżeś sztyletem tylko wyobraźni?

Rozpalonego tylko mózgu tworem?

Widzę cię jednak tak samo wyraźnie

Jako ten, który właśnie wydobywam.

Ty mi wskazujesz jak przewodnik drogę,

Którą iść miałem; takiego też miałem

Użyć narzędzia. Albo mój wzrok błaznem

Jest w porównaniu z resztą moich zmysłów,

Albo jest więcej wart niż wszystkie razem.

Ciągle cię widzę, a na twojej klindze

I rękojeści znamiona krwi, których

Pierwej nie było. Nie ma ich w istocie:

Moja to krwawa myśl jawi je oczom.

Na całym teraz półobszarze świata

Natura zdaje się martwa i straszne

Marzenia szarpią snu cichą zasłonę.

Teraz to władza czarodziejska święci

Ofiary bladej Hekacie i dziki

Mord, podniesiony z legowiska wyciem

Czujnego swego czatownika, wilka,

Którego odgłos jest dlań ekscytarzem,

Chyłkiem, jak złodziej lub duch, mknie do celu,

O ty spokojna, niewzruszona w swoich

Posadach ziemio, nie słysz moich kroków,

Aby kamienie nie wypowiedziały,

Gdzie idę, i nie zdradziły alarmem

Tej zgrozy, co ma nastąpić.

Ja się odgrażam, a on jeszcze żyje;

Żar czynu ziębią słów jałowe chryje.

Słyszeć się daje odgłos dzwonka.

Dalej! czas nagli; już dzwonka wezwanie

Daje mi sygnał. Nie słysz go, Dunkanie,

Bo tego dzwonka melodia straszliwa

Do nieba ciebie lub do piekła wzywa.

MAKBET
za sceną

Kto tu? hej!

LADY MAKBET

Biada! pewnie się ocknęli

I wszystko na nic. Zamach to, nie zbrodnia,

Zgubi nas. Cicho! Pokładłam sztylety

Tuż przecie przy nich; nie mógł ich nie znaleźć.

Gdyby był we śnie nie tyle podobny

Do mego ojca, byłabym się była

Niechybnie sama na to odważyła.

Ha! I cóż?

Wchodzi Makbet.

MAKBET

Stało się. Słyszałaś hałas?

---

Morderstwo pokojowców (Akt II scena 1. i 2.)

LADY MAKBET

Tam ich dwóch jest.

MAKBET

Jeden

Zawołał: "Boże, zmiłuj się nad nami! ",

A drugi: "Amen ", jakby mię widzieli

Z tymi rękami kata stojącego

I śledzącego ich trwogę. Jam nie mógł

Powiedzieć amen, wtenczas kiedy oni

Mówili: "Boże, zmiłuj się nad nami! "

LADY MAKBET

Nie zastanawiaj się nad tym tak pilnie.

MAKBET

Dlaczegoż tego nie mogłem powiedzieć?

Potrzebowałem bardzo zmiłowania,

A jednak amen zamarło mi w ustach.

LADY MAKBET

Nie trzeba sobie takich rzeczy w takim

Świetle wystawiać; inaczej by przyszło

Oszaleć.

MAKBET

Zdało mi się, że słyszałem

Głos wołający: "Nie zaśniesz już więcej! "

Makbet zabija sen, niewinny sen,

Który zwikłane węzły trosk rozplata,

Grzebie codzienne nędze; sen, tę kąpiel

Znużonej pracy, cierpiących serc balsam.

Odżywiciela natury, głównego

Posiłkodawcę na uczcie żywota.

LADY MAKBET

Co wygadujesz!

MAKBET

Ciągle mi brzmiał w uszach

Ten glos: "Nie zaśniesz, nie zaśniesz już więcej! "

Glamis sen zabił, dlatego też Kawdor

Nie zaśnie; Makbet nigdy już nie zaśnie.

LADY MAKBET

Któż to tak wołał? O szlachetny tanie,

Rozmiękczasz w sobie tęgość ducha marząc

Tak chorobliwie. Idź, weź trochę wody

I obmyj rękę z tych plugawych znamion.

Po coś tu z sobą przyniósł te sztylety?

Tam jest ich miejsce. Idź, odnieś je, pomaż

Krwią tamtych ludzi.

MAKBET

Już tam moja noga

Nie wnijdzie. Wzdrygam się, kiedy pomyślę

O tym, com zrobił; widok tego byłby

Nad moje siły.

LADY MAKBET

Kaleka na duchu!

Daj te sztylety. Śpiący i umarli

Są obrazkami tylko; nikt prócz dzieci

Malowanego nie lęka się diabła.

Sama ubarwię krwią ręce i szaty

Tych dwóch pachołków, bo oni się muszą

Wydać sprawcami zbrodni.

Wychodzi.

Słychać z zewnątrz kołatanie.

MAKBET

Skąd ten odgłos?

Cóż się to ze mną stało, kiedy lada

Szmer, lada szelest przejmuje mię dreszczem?

Co to za ręce? Ha! wzrok mi pożera

Ich widok. Mógłżeby cały ocean

Te krwawe ślady spłukać z mojej ręki?

Nie, nigdy! raczej by ta moja ręka

Zdołała wszystkich mórz wody zrumienić

I ich zieloność w purpurę zamienić.

Zabójstwo Banka (Akt III, scena 3)

Tamże. Część lasu z bramą do zamku prowadzącą. Zbójcy.

PIERWSZY ZBÓJCA

Kto ci się kazał z nami złączyć?

TRZECI ZBÓJCA

Makbet.

DRUGI ZBÓJCA

Można mu ufać, skoro tak dokładnie

Wie, o co idzie.

PIERWSZY ZBÓJCA

Więc pozostań z nami.

Szczątki dnia tleją jeszcze na zachodzie

I spóźnionego podróżnika naglą

Wracać do domu. Cel naszych czat wkrótce

Nadejdzie.

TRZECI ZBÓJCA

Cicho! Słyszę tętent koni. [...]

PIERWSZY ZBÓJCA

Tak, to on sam. Nie traćmy czasu.

BANKO

Tej nocy będzie deszcz.

PIERWSZY ZBÓJCA

Natychmiast lunie.

Napada Banka.

BANKO padając

Zdrada! Uciekaj, Fleansie, uciekaj,

Bądź mym mścicielem. Ha! Nędzniku!

Umiera. Fleance i Pachołek uciekają.[...]

TRZECI ZBÓJCA

Jeden legł tylko, drugi umknął.

DRUGI ZBÓJCA

Szkoda,

Wypuściliśmy połowę zarobku.

PIERWSZY ZBÓJCA

Bądź co bądź, idźmy donieść, co się stało.

---

Morderstwo rodziny Makdufa (Akt IV scena 2.)

NIEZNAJOMY

Bądź pozdrowiona, piękna pani! Jestem

Obcy dla ciebie, ale twoja godność

Jest mi dokładnie znana. Chroń się, uchodź,

Niebezpieczeństwo wisi tuż nad tobą.

Nie gardź przestrogą prostego człowieka,

Weź dzieci, opuść natychmiast te miejsca.

Jest to zaiste okrucieństwem tak cię

Przerażać, pani. Coś gorszego nad to

Chcieć ci wyrządzić, byłoby srogością

Potworną, która jest jednak zbyt bliska

Twojej osoby. Niech cię chronią nieba!

Nie mogę bawić dłużej.

Wychodzi.

LADY MAKDUF

Gdzież mam uciec?

Cóżem zrobiła złego? Ale prawda,

Żyję na świecie, na którym zło często

Bywa chwalebne, a dobro jest miane

Za zgubne głupstwo. Biada mi! Czyż zdołam

Znaleźć obronę w tych jedynie słowach:

Jestem niewinna?

Wchodzą mordercy

Ha, cóż to za twarze!

MORDERCA

Gdzie mąż waćpani?

LADY MAKDUF

Mój mąż? Pewnie w żadnym

Tak niecnym miejscu, gdzie by go mógł znaleźć

Podobny tobie.

MORDERCA

On jest zdrajcą.

SYNEK

Kłamiesz.

Kudłaty łotrze!

MORDERCA

A ty jaje! Mała,

przebija go

Krnąbrna gadzino, leż!

SYNEK

Zabił mnie! Matko!

Uciekaj! błagam cię!

Umiera.

Lady Makduf, ścigana przez morderców, ucieka wołając: "Morderstwo! Ratunku!"

---

Konsekwencje zbrodni Makbeta

Akt III, scena 6.

Lennox

[…] Słyszałem, że Makduf

Z powodu kilku wyrazów niebacznych

I nieprzybycia na ucztę tyrana

Popadł w niełaskę. […]

Lord

Starszy syn Dunkana,

Co go z praw rodu wyzuł przywłaszczyciel,

Żyje na dworze Anglii, […]

Abyśmy w czasie uczt, zabezpieczeni

Od zbójczych nożów, mogli niezmyślone

Hołdy oddawać i przyjmować prawe

Nagrody, czego wszystkiego dziś łakniem. […]

 

Lennox

[...]Oby

Błogosławieństwo prędzej mogło wrócić

Temu krajowi, gniecionemu jarzmem

Przeklętej ręki. […]

Akt IV, scena 3.

Makduf

Idźmy wznieść raczej miecz nieubłagany

I, jak przystoi prawym mężom, walczyć

Za poniżone nasze gniazdo. Z każdym

Nowym porankiem nowe wdów jęczenia,

Nowy płacz sierot, nowe skargi głośno

Biją w niebiosa, tak że te wydają

Żałobny odgłos, jak gdyby toż samo

Czuły co Szkocja i tak samo pomsty

Wzywały. […]

Malkolm

[…] Wierzę, iż kraj nasz upada pod jarzmem,

Że jęczy, we krwi się pławi, że z każdym

Nowym dniem nowa przybywa mu rana. […]

Makduf

Nie ma

W zastępach piekieł szatana zdolnego

Przewyższyć w złości Makbeta.

Malkolm

To prawda,

Że on jest krwawy, gwałtowny, złośliwy,

Fałszywy, chytry, drapieżny, wszeteczny,

Pełen wszelkiego rodzaju ohydy,

Akt V

MAKBET

[…] Dość już żyłem; wiosna

Życia mojego prędko przeszła, prędko

Żółtym, zwarzonym pokryła się liściem,

A to, co miało być działem starości:

Cześć, posłuszeństwo, miłość, grono wiernych

Sług i przyjaciół - wszystko to nie dla mnie.

Raczej przekleństwo, nienawiść, tym głębsza,

Że cicha, cześć ust, posługi służalców,

Którzy by radzi mię odbiec, lecz nie śmią.

[...]

Dawno już smaku trwogi zapomniałem:

Był czas, gdym drętwiał, słysząc głos puszczyka,

Gdy przy słuchaniu powieści o strachach

Włos mi się jeżył i prężył na głowie,

Jakby był żywy; czas ten prędko minął;

Przeładowałem się okropnościami:

Spoufalone z zgrozą zmysły moje

Stępiały na wpływ wrażeń.

[...]

Ciągle to jutro, jutro i znów jutro

Wije się w ciasnym kółku od dnia do dnia

Aż do ostatniej głoski czasokresu;

A wszystkie wczora to były pochodnie,

Które głupocie naszej przyświecały

W drodze do śmierci. Zgaśnij, wątłe światło!

Życie jest tylko przechodnim półcieniem,

Nędznym aktorem, który swoją rolę

Przez parę godzin wygrawszy na scenie

W nicość przepada - powieścią idioty,

Głośną, wrzaskliwą, a nic nie znaczącą.