Do rzeczy!

Cele nauczania w programie nauczania języka polskiego Do rzeczy!

Cele nauczania w podstawie programowej języka polskiego są napisane językiem osiągnięć. Można więc przyjąć, że cele kształcenia i przewidywane przez program osiągnięcia w zakresie kształcenia są pełni zgodne z podstawą programową do nauczania języka polskiego.

1 Ogólne cele kształcenia

Celem programu nauczania jest wyposażyć ucznia w kompetencje uczenia się, nakłonić do samodzielnego poszukiwania informacji, działania i samokształcenia. Dzięki dużej roli pracy w grupach uczniowie będą doskonalić komunikację bezpośrednią i współpracę w grupie. Autorzy programu sugerują, by dawać uczniom coraz więcej samodzielności w pracy z tekstem w miarę nabierania przez nich doświadczenia.
Program ma przygotować uczniów do życia w społeczeństwie informacyjnym, pomóc w wychowaniu uczniów do właściwego odbioru i wykorzystania mediów (krytyczna analiza), nauczyć traktować nowe technologie instrumentalnie, istotnym elementem programu jest również kształcenie postaw i zachowań zwiększających odporność uczniów (fizjologiczną, psychiczną i społeczną), pomóc uczniom w budowaniu poczucia własnej wartości i kształcić optymizm.
Celem programu jest również pomóc uczniom w osiąganiu dojrzałości intelektualnej, emocjonalnej i społecznej. Pomóc w kształtowaniu się światopoglądu, internalizacji społecznie pożądanej hierarchii wartości. Skłonić do samodzielnej analizy rzeczywistości, do refleksji o świecie i poszukiwania odpowiedzi na rodzące się w trakcie dojrzewania pytania.

2 Szczegółowe cele kształcenia

Są całkowicie zgodne z podstawą programową z języka polskiego. Ponieważ podstawa programowa jest pisana językiem osiągnięć, szczegółowe cele kształcenia należy utożsamiać z przewidywanymi osiągnięciami nauczania.

I Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji.

Uczeń rozumie teksty o skomplikowanej budowie; dostrzega sensy zawarte w strukturze głębokiej tekstu; rozpoznaje funkcje tekstu i środki językowe służące ich realizacji; ma świadomość kryteriów poprawności językowej.

1. Czytanie i słuchanie.

Uczeń:

1. odczytuje sens całego tekstu (a w nim znaczenia wyrazów, związków frazeologicznych, zdań, grup zdań uporządkowanych w akapicie, odróżnia znaczenie realne i etymologiczne) oraz wydzielonych przez siebie fragmentów; potrafi objaśnić ich sens oraz funkcję na tle całości;
2. rozpoznaje specyfikę tekstów publicystycznych (artykuł, felieton, reportaż), politycznych (przemówienie) i popularnonaukowych; wśród tekstów prasowych rozróżnia wiadomość i komentarz; odczytuje zawarte w odbieranych tekstach informacje zarówno jawne, jak i ukryte; (przemówienie) i popularnonaukowych; wśród tekstów prasowych rozróżnia wiadomość i komentarz; odczytuje zawarte w odbieranych tekstach informacje zarówno jawne, jak i ukryte;
3. rozpoznaje typ nadawcy i adresata tekstu;
4. wskazuje charakterystyczne cechy stylu danego tekstu, rozpoznaje zastosowane w nim środki językowe i ich funkcje w tekście;
5. wyróżnia argumenty, kluczowe pojęcia i twierdzenia w tekście argumentacyjnym, dokonuje jego logicznego streszczenia;
6. rozróżnia w dialogu odpowiedzi właściwe i unikowe;
7. rozpoznaje w wypowiedzi ironię, objaśnia jej mechanizm i funkcję;
8. rozpoznaje pytania podchwytliwe i sugerujące odpowiedź;
9. rozpoznaje manipulację językową w tekstach reklamowych, w języku polityków i dziennikarzy.

Poziom rozszerzony*

1. czyta utwory stanowiące konteksty dla tekstów kultury poznawanych w szkole;
2. twórczo wykorzystuje wypowiedzi krytycznoliterackie i teoretycznoliterackie (np. Recenzja, szkic, artykuł, esej);
3. porównuje tekst linearny i hipertekst rozumiany jako wypowiedź nieciągła, nielinearna, stanowiąca system powiązanych segmentów tekstowych, łączonych dowolnie przez użytkownika języka w każdorazowym akcie odbioru;
4. rozpoznaje retoryczną organizację wypowiedzi – wskazuje zastosowane w niej sposoby osiągania przejrzystości i sugestywności;
5. rozpoznaje mechanizmy nowomowy charakterystyczne dla systemów totalitarnych.

2. Samokształcenie i docieranie do informacji.

Uczeń:

1. szuka literatury przydatnej do opracowania różnych zagadnień; selekcjonuje ją według wskazanych kryteriów (w zasobach bibliotecznych korzysta zarówno z tradycyjnego księgozbioru, jak i z zapisów multimedialnych i elektronicznych, w tym Internetu);
2. korzysta ze słowników i leksykonów, w tym słowników etymologicznych i symboli;
3. tworzy przedmiotowe bazy danych zawierające informacje zdobywane w toku nauki;
4. sporządza opis bibliograficzny książki i artykułu, zapisów elektronicznych, bibliografię wybranego tematu.

Poziom rozszerzony*

1. samodzielnie wybiera do lektury teksty, stosując różne kryteria wyboru, które potrafi uzasadnić;
2. adiustuje tekst na poziomie elementarnym.

3. Świadomość językowa.

Uczeń:

1. analizuje i definiuje (w razie potrzeby z pomocą słowników) znaczenia słów;
2. zna pojęcia znaku i systemu znaków; uzasadnia, że język jest systemem znaków; rozróżnia znaki werbalne i niewerbalne, ma świadomość ich różnych funkcji i sposobów interpretacji;
3. zna pojęcie aktu komunikacji językowej i wskazuje jego składowe (nadawca, odbiorca, kod, komunikat, kontekst), dostrzega i omawia współczesne zmiany modelu komunikacji językowej (np. różnice między tradycyjną komunikacją ustną lub pisaną a komunikacją przez Internet);
4. rozpoznaje i nazywa funkcje tekstu (informatywną, poetycką, ekspresywną, impresywną – w tym perswazyjną);
5. wskazuje w czytanych tekstach i analizuje przykłady odmian terytorialnych, środowiskowych i zawodowych polszczyzny;
6. rozpoznaje w czytanych tekstach oraz wypowiedziach mówionych stylizację, rozróżnia jej typy;
7. rozróżnia pojęcia błędu językowego i zamierzonej innowacji językowej, poprawności i stosowności wypowiedzi; rozpoznaje i poprawia różne typy błędów językowych;
8. odróżnia słownictwo neutralne od emocjonalnego i wartościującego, oficjalne od swobodnego.

Poziom rozszerzony*

1. rozróżnia i omawia na wybranych przykładach funkcje języka – poznawczą (kategoryzowanie świata), komunikacyjną (tworzenie wypowiedzi i stosowanie języka w aktach komunikacji) oraz społeczną (jednoczenie grupy i budowanie tożsamości zbiorowej – regionalnej, środowiskowej, narodowej);
2. dostrzega związek języka z obrazem świata;
3. rozpoznaje i wskazuje wybrane cechy języka polskiego, które świadczą o jego przynależności do rodziny języków słowiańskich; sytuuje polszczyznę na tle innych języków używanych w Europie;
4. postrzega styl potoczny jako centrum systemu stylowego polszczyzny, od którego odróżniają się inne style: artystyczny, naukowy, urzędowy, publicystyczny.

II Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela.

Uczeń stosuje w analizie podstawowe pojęcia z zakresu poetyki; w interpretacji tekstu wykorzystuje wiedzę o kontekstach, w jakich może być on odczytywany; poznaje niezbędne dla lektury fakty z historii literatury i innych dziedzin humanistyki; odczytuje rozmaite sensy dzieła; dokonuje interpretacji porównawczej.

1. Wstępne rozpoznanie.

Uczeń:

1. prezentuje własne przeżycia wynikające z kontaktu z dziełem sztuki;
2. określa problematykę utworu;
3. rozpoznaje konwencję literacką (stałe pojawianie się danego literackiego rozwiązania w obrębie pewnego historycznie określonego zbioru utworów).

2. Analiza.

Uczeń:

1. wskazuje zastosowane w utworze środki wyrazu artystycznego i ich funkcje (poznane wcześniej, a ponadto: oksymorony, synekdochy, hiperbole, elipsy, paralelizmy) oraz inne wyznaczniki poetyki danego utworu (z zakresu podstaw wersyfikacji, kompozycji, genologii) i określa ich funkcje;
2. dostrzega w czytanych utworach cechy charakterystyczne określonej epoki (średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, współczesność);
3. analizując teksty dawne, dostrzega różnice językowe (fonetyczne, leksykalne) wynikające ze zmian historycznych;
4. rozpoznaje w utworze sposoby kreowania świata przedstawionego i bohatera (narracja, fabuła, sytuacja liryczna, akcja);
5. porównuje utwory literackie lub ich fragmenty (dostrzega cechy wspólne i różne).

Poziom rozszerzony*

1. wskazuje związki między różnymi aspektami utworu (estetycznym, etycznym i poznawczym);
2. dostrzega przemiany konwencji i praktykę ich łączenia (synkretyzm konwencji i gatunków);
3. rozpoznaje aluzje literackie i symbole kulturowe (np. biblijne, romantyczne) oraz ich funkcję ideową i kompozycyjną, a także znaki tradycji, np. antycznej, judaistycznej, chrześcijańskiej, staropolskiej;
4. dostrzega w czytanych utworach: parodię, parafrazę i trawestację, wskazuje ich wzorce tekstowe;
5. rozpoznaje i charakteryzuje styl utworu, np. wiersza renesansowego, barokowego, klasycystycznego, romantycznego.

3. Interpretacja.

Uczeń:

1. wykorzystuje w interpretacji elementy znaczące dla odczytania sensu utworu (np. słowa-klucze, wyznaczniki kompozycji);
2. wykorzystuje w interpretacji utworu konteksty (np. literackie, kulturowe, filozoficzne, religijne);
3. porównuje funkcjonowanie tych samych motywów w różnych utworach literackich;
4. odczytuje treści alegoryczne i symboliczne utworu.

Poziom rozszerzony*

1. dostrzega i komentuje estetyczne wartości utworu literackiego;
2. przeprowadza interpretację porównawczą utworów literackich;
3. w interpretacji eseju i felietonu wykorzystuje wiedzę o ich cechach gatunkowych;
4. konfrontuje tekst literacki z innymi tekstami kultury np. plastycznymi, teatralnymi, filmowymi.

4. Wartości i wartościowanie.

Uczeń:

1. dostrzega związek języka z wartościami, rozumie, że język podlega wartościowaniu, (np. język jasny, prosty, zrozumiały, obrazowy, piękny), jest narzędziem wartościowania, a także źródłem poznania wartości (utrwalonych w znaczeniach nazw wartości, takich jak: dobro, prawda, piękno; wiara, nadzieja, miłość; wolność, równość, braterstwo; Bóg, honor, ojczyzna; solidarność, niepodległość, tolerancja);
2. dostrzega obecne w utworach literackich oraz innych tekstach kultury wartości narodowe i uniwersalne;
3. dostrzega w świecie konflikty wartości (np. równości i wolności, sprawiedliwości i miłosierdzia) oraz rozumie źródła tych konfliktów.

Poziom rozszerzony*

1. wskazuje różne sposoby wyrażania wartościowań w tekstach.

III Tworzenie wypowiedzi.

Uczeń buduje wypowiedzi o wyższym stopniu złożoności; stosuje w nich podstawowe zasady logiki i retoryki; ma świadomość własnej kompetencji językowej.

1. Mówienie i pisanie.

Uczeń:

1. tworzy dłuższy tekst pisany lub mówiony (rozprawka, recenzja, referat, interpretacja utworu literackiego lub fragmentu) zgodnie z podstawowymi regułami jego organizacji, przestrzegając zasad spójności znaczeniowej i logicznej;
2. przygotowuje wypowiedź (wybiera formę gatunkową i odpowiedni układ kompozycyjny, analizuje temat, wybiera formę kompozycyjną, sporządza plan wypowiedzi, dobiera właściwe słownictwo);
3. tworzy samodzielną wypowiedź argumentacyjną według podstawowych zasad logiki i retoryki (stawia tezę lub hipotezę, dobiera argumenty, porządkuje je, hierarchizuje, dokonuje ich selekcji pod względem użyteczności w wypowiedzi, podsumowuje, dobiera przykłady ilustrujące wywód myślowy, przeprowadza prawidłowe wnioskowanie);
4. publicznie wygłasza przygotowaną przez siebie wypowiedź, dbając o dźwiękową wyrazistość przekazu (w tym także tempo mowy i donośność głosu);
5. stosuje uczciwe zabiegi perswazyjne, zdając sobie sprawę z ich wartości i funkcji; wystrzega się nieuczciwych zabiegów erystycznych;
6. opracowuje redakcyjnie własny tekst (dokonuje uzupełnień, przekształceń, skrótów, eliminuje przypadkową niejednoznaczność wypowiedzi, sporządza przypisy);
7. wykonuje różne działania na tekście cudzym (np. streszcza, parafrazuje, sporządza konspekt, cytuje).

Poziom rozszerzony*

1. tworzy wypowiedzi ze świadomością ich funkcji sprawczej;
2. ocenia własną kompetencję językową (poprawność gramatyczną i słownikową) oraz kompetencję komunikacyjną (stosowność i skuteczność wypowiadania się);

2. Świadomość językowa. Uczeń:

1. operuje słownictwem z określonych kręgów tematycznych (na tym etapie rozwijanym i koncentrującym się przede wszystkim wokół tematów: Polska, Europa, świat – współczesność i przeszłość; kultura, cywilizacja, polityka).

IV Teksty kultury

Teksty "ogwiazdkowane" (*) są dedykowane nauczaniu języka polskiego na poziomie rozszerzonym. Zgodnie z podstawą programową uczniowie na poziomie rozszerzonym powinni do poniższego zestawu tekstów zaproponować własne pozycje i przydzielić je do odpowiednich toposów. Autorzy programu zalecają w nauczaniu na poziomie podstawowym (o ile czas na to pozwoli) realizować w każdym motywie przynajmniej jeden wybrany wspólnie przez nauczyciela i uczniów tekst z poziomu rozszerzonego.

1. Teksty poznawane w całości nie mniej niż 13 pozycji książkowych odpowiednio w trzyletnim bądź czteroletnim okresie nauczania oraz wybrane przez nauczyciela teksty o mniejszej objętości, przy czym nie można pominąć wytłuszczonych autorów i utworów:

Antyk

1. Sofokles, Król Edyp,
2. Tyrteusz, Rzecz to piękna,
3. Horacy, Exegi monumentum, Do Leukonoe*,
4. Bogurodzica; Lament świętokrzyski*,
5. Cantilea inhonesta*,

Renesans

1. Jan Kochanowski: O żywocie ludzkim, Treny, Pieśń świętojańska o Sobótce (Panna XII), Pieśń o spustoszeniu Podola, Psalm 91,
2. Giovanni Boccaccio, Sokół*,
3. William Szekspir, Makbet,

Barok

1. F. Petrarka, Sonety do Laury (XC),
2. J. Donne, Sonet X* (Śmierci próżno się pysznisz),
3. Mikołaj Sęp Szarzyński, Sonet IV,
4. Wacław Potocki, Pospolite ruszenie,
5. Daniel Naborowski, Krótkość żywota*,
6. J.A. Morsztyn, Do trupa,

Oświecenie

1. A. Naruszewicz, Balon,
2. I. Krasicki, Hymn do miłości ojczyzny, Do króla,

Romantyzm

1. Adam Mickiewicz, wybrane Sonety krymskie, Romantyczność, Reduta Ordona, Dziadów część III, Pan Tadeusz,
2. Juliusz Słowacki, Generał Sowiński w okopach Woli, Testament mój, Grób Agamemnona, Kordian*,
3. Zygmunt Krasiński, Nie-Boska komedia*,
4. Cyprian Norwid, Moja piosnka II,
5. E. A. Poe, Kruk*,
6. W. Blake, Tygrys*,
7. J. W. Goethe, Król Olch*,

Pozytywizm

1. E. Orzeszkowa, Gloria victis,
2. A. Asnyk, W 25 rocznicę powstania 1863 roku,
3. Bolesław Prus, Lalka,
4. Fiodor Dostojewski, Zbrodnia i kara,

Modernizm

1. Jan Kasprowicz, Nie ma tu nic szczególnego, Dies irae,
2. Stanisław Korab-Brzozowski, O przyjdź!
3. T. Miciński, Lucyfer,
4. Kazimierz Przerwa-Tetmajer: wybrany erotyk, Człowiek końca wieku, Eviva L'arte,
5. Leopold Staff: Kowal, Deszcz jesienny, Podwaliny, Dworek*,
6. Stanisław Wyspiański, Wesele,
7. Emil Zola, Nana*

Dwudziestolecie międzywojenne

1. Stefan Żeromski – wybrany utwór (Przedwiośnie), Zmierzch*, Rozdziobią nas kruki wrony*,
2. Bolesław Leśmian, Ballada dziadowska, Dziewczyna*,
3. Julian Tuwim, Ranyjulek, Do prostego człowieka, Całujcie mnie wszyscy w d..., Wiosna. Dytyramb*,
4. Tytus Czyżewski, Hymn do maszyny mego ciała,
5. T. Peiper, Naga,
6. Józef Czechowicz, Żal,
7. Konstanty Ildefons Gałczyński: Laura i Filon; Strasna zaba* lub Skumbrie w tomacie*,
8. Witkacy, Szewcy*
9. Bruno Schulz, Karakony,

Współczesność

1. Tadeusz Borowski: U nas w Auschwitzu, Dzień na Harmenzach, Pożegnanie z Marią,
2. Krzysztof Kamil Baczyński, Z głową na karabinie, Mazowsze, Historia*, Elegia o..., Pokolenie,
3. Tadeusz Różewicz, Odnaleźć samego siebie, Lament lub Matka powieszonych,
4. W. Broniewski, Ballady i romanse,
5. A. Słonimski, Elegia miasteczek żydowskich,
6. Czesław Miłosz, Biedny chrześcijanin patrzy na getto,
7. Hanna Krall, Zdążyć przed Panem Bogiem,
8. Z. Nałkowska, Medaliony,
9. Wisława Szymborska, Pisanie życiorysu,
10. Zbigniew Herbert, Przesłanie Pana Cogito, 17 IX*, Apollo i Marsjasz*,
11. K. Wierzyński, Muzy,
12. Ewa Lipska, List,
13. Adam Zagajewski, Brama, Miasto w którym chciałabym zamieszkać,
14. Stanisław Barańczak, Co jest grane?,
15. A. Bursa, Miłość,
16. Miron Białoszewski, Karuzela z madonnami lub Podłogo błogosław,
17. R. Wojaczek, Ojczyzna*,
18. wybrany dramat dwudziestowieczny z literatury polskiej Sławomira Mrożka, Tango,
19. wybrana przez uczniów powieść światowa z XX lub XXI w. lub Albert Camus, Dżuma,
20. R. Kapuściński, Wymarsz piątej kolumny; Buty* lub Wojna futbolowa*,
21. Natale Benazzi, Gian Franco Freguglia, Dialog Inkwizytora*, Czarownik*,
22. Etgar Keret, Ostatnie opowiadanie i koniec*, Tłuscioszek*, Szlomo-Homo-Pizda-w-Domu*,
23. M. Hłasko, Baza Sokołowska, Śliczna dziewczyna*, Najświętsze słowa naszego życia*, Okrutna wojna*,
24. J. Rybowicz, Narkotyki, narkomani, narkomanie*.

2. Teksty poznawane w całości lub w części (decyzja należy do nauczyciela), przy czym nie można pominąć wytłuszczonego utworu:

Teksty

Antyk

1. Biblia (wybrane psalmy, fragmenty: Księgi Genesis, Pieśni nad Pieśniami, Księgi Hioba, Ewangelii, Apokalipsy św. Jana, Starego i Nowego Testamentu jako konteksty interpretacyjne dla lektury dzieł z innych epok),
2. wybór mitów np. Mit o Orfeuszu i Eurydyce, Mit o Prometeuszu, Mit o Syzyfie, Mit o Pigmalionie*,
3. Horacy, List do Pizonów* (fragm.),
4. Marek Fabiusz Kwintylian, Kształcenie mówcy* (2 fragm.),

Średniowiecze

1. Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią* (fragm.),
2. Pieśń o Rolandzie* (fragm.),
3. Legenda o św. Aleksym* (fragm.),
4. Wiersz Słoty, O zachowaniu się przy stole* (fragm.),
5. Dzieje Tristana i Izoldy* (fragm.),
6. Dante Alighieri, Boska komedia: Pieśń I* (fragm.), Pieśń III* (fragm.),
7. M. Rej, Żywot człowieka poczciwego* (fragm.),

Renesans

1. Piotr Skarga, Kazania sejmowe (fragm.),
2. J.U. Niemcewicz, Zawisza Czarny* (fragm.),
3. J. Kochanowski: List do Stanisława Fogelwedera* (fragm.),
4. N. Machiavelli, Książę* (fragm.),

Barok

1. Miguel Cervantes Don Kichote (fragm.),
2. Jan III Sobieski, Listy do Marysieńki (fragm.),
3. John Locke, List o tolerancji*  (fragm.),

Oświecenie

1. J.J. Rousseau, Emil, czyli...* (fragm.), Umowa społeczna* (fragm.),
2. F. Karpiński Laura i Filon (fragm.)

Romantyzm

1. J.W. Goethe, Cierpienia młodego Wertera* (fragm.), Faust* (fragm.)
2. Adam Mickiewicz, Konrad Wallenrod* (fragm.), Dziady cz. IV (fragm.),
3. Juliusz Słowacki, Kordian (fragm.),
4. Cyprian Norwid, Fortepian Szopena (fragm.),

Pozytywizm

1. E. Orzeszkowa, Nad Niemnem* (fragm.),
2. H. Sienkiewicz, Potop (fragm.),
3. Hipolit Taine, Rasa, środowisko, moment* (fragm.),
4. John Stuart Mill, Co to jest utylitaryzm?* (fragm.),

Modernizm

1. Stanisław Brzozowski, Legenda Młodej Polski - esej (fragm.),
2. Artur Schopenhauer, Świat jako wola i przedstawienie* (fragm.),
3. Fryderyk Nietzsche, Tako rzecze Zaratustra* (fragm.),
4. Władysław Stanisław Reymont Chłopi (fragm.),
5. S. Żeromski, Ludzie bezdomni* (fragm.),

Dwudziestolecie międzywojenne

1. Witold Gombrowicz, Ferdydurke,
2. W. Boziewicz, Polski kodeks honorowy*, 1919 (fragm.),
3. M. Kuncewiczowa, Cudzoziemka* (fragm.),
4. Franz Kafka Proces (fragm.),
5. Zofia Nałkowska, Granica (fragm.),
6. Antoni Słonimski, Czarna wiosna (fragm.),

Współczesność

1. Albert Camus, Mit Syzyfa (fragm.),
2. Gustaw Herling-Grudziński Inny świat (fragm.),
3. Hermann Hesse, Wilk stepowy* (fragm.),
4. Zygmunt Kubiak, Mitologia Greków i Rzymian (fragm.),
5. M. Białoszewski, Pamiętnik z powstania warszawskiego (fragm.),
6. Carl Gustaw Jung, Symbol (fragm.),
7. Erich Fromm, Ucieczka od wolności (fragm.),
8. B. Chrząstowska, S. Wysłouch, Styl a kompozycja w utworze lirycznym (fragm.)
9. K. Wyka, Dwie jesienie* (fragm.),
10. Ryszard Kapuściński, Cesarz (fragm.),
11. Zbigniew Herbert, Eseje* (fragm.),
12. Czesław Miłosz, Szczęście* (fragm.),
13. Roman Ingarden, Człowiek i jego rzeczywistość (fragm.),
14. Jan Paweł II, Pamięć i tożsamość (fragm.),
    
15. Jan Miodek, Najki z Samotraki (fragm.),
16. Andrzej Markowski, O przekręcaniu, czyli skrzydlate słowa ze zwichniętym skrzydłem (fragm.),
17. Józef Tischner, Piękno (fragm.),
18. Umberto Eco, Piękno (fragm.),
19. Jerzy Bralczyk, Manipulacja językowa (fragm.),
20. Z. Nałkowska, Dzienniki czasu wojny (fragm.),
21. A. Huxley Nowy, wspaniały świat (fragm.),
22. Marian Maciejewski, Wrzucony do otchłani (fragm.),
23. Grzegorz Królikiewicz, Różyczka (fragm.),

Muzyka i teledysk:

1. Akurat, Do prostego człowieka,
2. Lao Che, Hydropiekłowstąpienie,
3. O.N.A., Kiedy powiem sobie dość,
4. Teatr Roma, Całujcie mnie wszyscy w d...
5. Strachy na lachy, Czarny chleb, czarna kawa,
6. Dżem, Whisky,
7. Pink Floyd, Another brick in the Wall (We don't need no education),
8. Cezary Nowak, Cezik, Cezik? Co to za pedał?
9. J. Kaczmarski, Nasza klasa, 1997,

Filmy:

1. 9*, reż. Shane Acker,
2. Amator*, reż. Krzysztof Kieślowski,
3. Dziecko Rosemary*, reż. R. Polański,
4. Eroica*, reż. Andrzej Munk,
5. Fotel*, reż. Daniel Szczechura 1963,
6. Iluminacja*, reż. Krzysztof Zanussi 1973,
7. Imię róży*, reż. J.J. Annaud,
8. Katedra*, reż. Tomasz Baginski, 2002,
9. Klucz do 30. drzwi, reż. J. Skolimowski,
10. Lawa, reż. T. Konwicki,
11. Nad Niemnem*, reż. Z. Kuźmiński,
12. Nie czas na orzechy, reż. Chris Renaud, Michael Thurmeier, 2006,
13. Obywatel Kane*, reż. Orson Wells,
14. Odyseja kosmiczna 2001*, reż. Stanley Kubrick,
15. Ofiarowanie* reż. Andriej Tarkowski,
16. Opowieść o sir Lancelocie*, Monty Python,
17. Ostry zaangażowany film*, reż. Julian Antonisz,
18. Partly Cloudy*, reż. Peter Sohn 2009,
19. Pokój syna*, reż. Nani Moretti,
20. Pojedynek w ciszy*, reż. Akiro Kurosawa,
21. Pasja, reż. M. Gibson,
22. Requiem dla snu*, reż. D. Aronofsky,
23. Sens życia – walka*, Monty Python,
24. Spaleni słońcem*, reż. N. Michałkow,
25. Struktura kryształu*, reż. Krzysztof Kieślowski,
26. Tango*, reż. Zbigniew Rybczyński 1980,
27. Troja, reż. S. Peterson,
28. Zakazane piosenki, reż. Leonard Buczkowski,
29. Zezowate szczęście*, reż. Andrzej Munk,

Publicystyka:

1. Janusz Głowacki, Jak być kochanym (fragm.),
2. Joanna Makowska, Tomasz Knittel, Powstanie w getcie warszawskim. Kultura głupcze,
3. Grażyna Stachówna, Melodramat na wakacje (fragm.),
4. M. Weychert Waluszko, Casting, jak zinterpretować Katarzynę Kozyrę?
5. Anna Wagner, Utopia - rozmowa z prof. Jerzym Szackim,
6. Ćwiczenia warsztatowe*, reż. Marcel Łoziński,
7. Prekursor*, reż. Grzegorz Królikiewicz,
8. Bartosz Staszczyszyn, Jerzy Pilch "Pod mocnym aniołem"*.

Spektakle:

1. Król Edyp, reż. G. Holoubek,
2. Medea, reż. Waldemar Modestowicz.
3. Orfeusz i Eurydyka, reż. Mariusz Treliński,
4. Żale Matki Boskiej Bolesnej*, reż. Szczepan Szczytno,
5. Macbeth, reż. G. Jarzyna,
6. Makbet, reż. Andrzej Wajda.

Reklamy:

1. Lotto,
2. Kinderbueno,
3. Alior najniższa rata,
4. Vizir i 2miarki tańszego proszku,
5. Pokolenie X.

Malarstwo, fotografia, plakat i rzeźba:

1. Hans Memling, Sąd ostateczny,1467–1471,
2. P. Breugel starszy, Peassant wedding, 1566-69,
3. Cornelis van Poelenburgh, Apollo i Marsjasz, 1630,
4. Jan Tricius, Jan III Sobieski w skórze leoparda, 1680,
5. Filippo Lauri, Apollo i Marsjasz, XVII w.,
6. A. Watteau, The Feast of Love, 1719,
7. Franciszek Goya, Gdy rozum śpi, budzą się upiory, 1798,
8. Z. Vogel, Widok dworu w Niegoszowicach, 1800
9. Eugène Delacroix, Mephistopheles in the Sky, 1828,
10. Artur Grottger, Pożegnanie powstańca, 1866,
11. Maksymilian Gierymski, Patrol powstańczy, 1872-1873,
12. J. Chełmoński, Orka, 1896,
13. J. Chełmoński, Bociany, 1900,
14. J. Mehoffer, Dziwny ogród, 1903
15. M. Chagall, Osioł na dachu,1911 – 1912,
16. Konstanty Maria Sopoćko, Płaskie Extra. Jeszcze lepsze niż papierosy płaskie, 1936,
17. S.I. Witkiewicz, Autoportret, 1938 r.
18. Henryk Tomaszewski, Citizen Kane; reż.: Orson Welles. Film amerykański, 1948,
19. Tadeusz Trepkowski, Nie!, 1952,
20. Joan Mitchell, City Landscape, 1955,
21. Leszek Hołdanowicz, Requiem dla 500 tysięcy, 1963,
22. Roman Cieślewicz, Dziady, 1967,
23. S. Dali, Adam and Eve from Our Historical Heritage, 1975,
24. Wiktor Sadowski, Macbeth. Verdi. Teatr Wielki. Warszawa, 1985,
25. Marian Nowinski, Don Kichote. Cervantes. Teatr Jednego Znaku. Warszawa, 1986,
26. B. L. Saunders, wybór obrazu,
27. Jan Młodożeniec, Wesele. Stanisław Wyspiański. Teatr powszechny w Warszawie, 1995,
28. B. Jarmoliński, Osobowości złożone-dyptyk, 2008,
29. Wang Jianwei, Yellow Signal: Chapter Three Internal Conflict-4, 2011.
30. Paul Hansen, World Press Photo of the Year 2012,
31. John Stanmeyer, Signal, 2013.

V Ponadprzedmiotowe cele kształcenia

Uczeń wykorzystuje elementy wiedzy z zakresu socjologii i psychologii; stosuje komputer jako narzędzie pracy; wykorzystuje internet do nauki.

1. Psychologia.

Uczeń:

1. rozumie jak działa ludzka pamięć i potrafi tę wiedzę wykorzystać w procesie uczenia się;
2. rozumie uwarunkowania procesu uczenia się;
3. zna Teorię Inteligencji Wielorakiej, umie wypełnić test, badający Inteligencję Wieloraką i jest świadomy, które typy inteligencji ma najlepiej rozwinięte;
4. rozumie złożoność rozwoju człowieka;
5. wykorzystuje elementy negocjacji i asertywności w analizie czynów i dialogów bohaterów;
6. wykorzystuje wiedzę o osobowości i jej rozwoju w czasie analizowania postaci literackich;
7. wykorzystuje wiedzę o komunikacji werbalnej i niewerbalnej;

2. Socjologia.

Uczeń:

1. rozumie pojęcia: więzi społecznej, grupy społecznej;
2. rozumie rolę grup społecznych w procesie socjalizacji;
3. rozumie socjologiczne uwarunkowania zachowania jednostek;
4. rozumie rolę kontroli społecznej w grupie;

3. Komputer.

Uczeń:

1. samodzielnie przygotowuje analizę tematu, analizę tekstu, plan wypowiedzi, wypowiedź w edytorze tekstu;
2. dba o poprawne formatowanie tekstu;
3. korzysta z programu do tworzenia map mentalnych;
4. instaluje na komputerze wolne oprogramowanie.

4. Internet.

Uczeń:

1. odnajduje i wykorzystuje Wolne Oprogramowanie;
2. odnajduje, krytycznie ocenia i wykorzystuje informacje w internecie do realizacji zadań;
3. zna i wykorzystuje w pracy legalne źródła informacji, tekstów kultury, oprogramowania;
4. szanuje prawa autorskie i przestrzega ich w swojej pracy;
5. potrafi publikować artykuły w serwisach internetowych;
6. wykorzystuje forum internetowe do pracy w grupie;
7. korzysta z internetowych zasobów i narzędzi edukacyjnych;

Cele wychowania:

1. dbanie o kulturę języka, walka z przejawami agresji w języku, wulgaryzmami;
2. nabywanie umiejętności asertywnego rozwiązywania konfliktów;
3. kształtowanie postaw humanistycznych, np. tolerancji, uczciwości, sprawiedliwości, odwagi cywilnej, empatii, szacunku dla innych ludzi, odpowiedzialności;
4. wychowanie patriotyczne oparte na budowaniu więzi i poczucia dumy ze szkoły, regionu i ojczyzny, kształceniu postaw obywatelskich, współdziałania dla dobra innych, zaangażowania w życie szkoły i lokalnej społeczności;
5. umacnianie świadomości ekologicznej;
6. kształcenie zdrowego trybu życia;
7. pogłębianie aktywności poznawczej ucznia, pomoc w rozwijaniu jego osobowości;
8. wdrażanie uczniów do samokształcenia;
9. przestrzeganie praw autorskich.